Πόμπια
Η Πόμπια είναι ημιορεινό χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Φαιστού στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Είναι κτισμένο στην πεδιάδα της Μεσαράς, στην ρίζα του βουνού Βίγλα της οροσειράς των Αστερουσίων σε υψόμετρο 150 μέτρα, με πληθυσμό 872 κάτοικοι (Απογραφή 2021), οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκομία και την καλλιέργεια οπωροκηπευτικών.
Στο χωριό υπάρχουν ερείπια από τη Μινωική εποχή και πιθανολογείται ότι ονομαζόταν «Βοιβή». Το όνομα του χωριού Πόμπια προέρχεται από τις ρωμαϊκή πόλη Πομπηία που κατέστρεψε το ηφαίστειο Βεζούβιος το 79 μ.Χ στην νότια Ιταλία. Επί τουρκοκρατίας χτίστηκε το Γυμνάσιο Πόμπιας που ήταν το ένα από τα δύο στο νομό Ηρακλείου το οποίο λειτουργεί και σήμερα. Επίσης στο χωριό γεννήθηκε το 1797 ο Μιχαήλ Κόρακας ως Μιχάλης Καρούζος από τους πλέον επιφανείς οπλαρχηγούς στην επανάσταση κατά των Τούρκων. Σε ηλικία 18 ετών σκότωσε τον Αγά «Αλήκο» και κατόπιν αγωνίστηκε στην Κρητική Επανάσταση του 1821. Το 1827 με πειρατικό πλοίο και ορμητήριο την Κάρπαθο, πολέμησε τον οθωμανικό και αιγυπτιακό στόλο. Το 1828, συνέχισε τον αγώνα στην Πελοπόννησο και τιμήθηκε με το βαθμό του λοχαγού και το χάλκινο σταυρό του Φοίνικα. Επέστρεψε με τιμές στην Κρήτη το 1834 και πήρε μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1841, στην Κρητική Επανάσταση του 1858 και στην Κρητική Επανάσταση του 1866, πολεμώντας ενάντια σε πολυάριθμες οθωμανικές δυνάμεις. Κήρυξε την επανάσταση του 1878 και κατόπιν τιμήθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο στην Αθήνα και τον πατριάρχη Αλεξάνδρειας.
Ο τάφος και η προτομή του Μιχαήλ Κόρακα, στην Πόμπια
Πέθανε στην Πόμπια τον Σεπτέμβριο του 1882 και διατηρείται ο τάφος του με την προτομή του σε κεντρική πλατεία του χωριού. Άγαλμα του είναι τοποθετημένο στη Χανιώπορτα έξω από τα τείχη του Ηρακλείου (Χάνδακα). Προς τιμήν του διοργανώνονται κάθε τέσσερα χρόνια τα Κοράκεια που προσομοιάζουν στα αθλήματα και στο αγωνιστικό ήθος της εποχής του Μιχαήλ Κόρακα. Τα αγωνίσματα που θα συμπεριλαμβάνονται είναι η ξιφασκία, ο αγώνας δρόμου, καθώς και το κρητικό βόλι. Στο χωριό λειτουργούν μεταξύ άλλων, περιφερειακό ιατρείο, Δημοτικό Σχολείο, νηπιαγωγείο, Γυμνάσιο και Λύκειο. Στην Πόμπια λειτουργεί αρκετά χρόνια επίσης το «ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΜΠΙΑΣ (ΚΕ.ΠΕ.Π)», κλειστού τύπου προνοιακό ίδρυμα, με τεράστια συμβολή στον τομέα της πρόνοιας εξαιτίας της προστασίας που παρέχει στα άτομα που περιθάλπει. Αρκετές φορές τα ελαιόδεντρα του χωριού κάηκαν από Οθωμανούς της περιοχής πιθανώς κατά τις Κρητικές Επαναστάσεις του 19ου αιώνα, όπως το παρακάτω υπεραιωνόβιο ελαιόδεντρο που κάηκε και αναβλάστησε, βλ. σελ. 24. Λόγω της αντικατάστασης των υπεραιωνόβιων ελαιώνων με σύγχρονους γραμμικούς, στην ευρύτερη περιοχή του χωριού υπάρχει σήμερα ένας σχετικά μικρός αριθμός υπεραιωνόβιων ελαιώνων. Σήμερα η περιοχή διαθέτει κυρίως γραμμικούς ελαιώνες Κορωνέικης (ψιλολιάς).
Υπεραιωνόβιο δέντρο ποικιλίας χοντρολιά/θρούμπα από ελαιόδεντρα που βρίσκονται είτε μεμονωμένα είτε δίπλα σε συγκροτημένους ελαιώνες Κορωνέικης (ψιλολιάς) στην ευρύτερη αγροτική περιφέρεια της Πόμπιας και παραμένουν αγεώργητα, χωρίς λίπανση, άρδευση, ψεκασμό, κλάδεμα, με τα εξής χαρακτηριστικά:
Χαρακτηριστικά του δέντρου:
- Η περίμετρος κορμού δέντρων σε ύψος 90 εκ. είναι 8 μ
- Η περίμετρος βάσης είναι 12 μ
- Η περίμετρος κόμης είναι 35 μ
- Διάμετρος κόμης 13 μ
- Το εκτιμώμενο ύψος κορμού είναι 2,8 μ
- Το εκτιμώμενο ύψος δένδρου είναι 7.5 μ
- Εκτιμώμενη ηλικία των δέντρων σύμφωνα με τη μέθοδο ΣΕΔΗΚ είναι 1600 – 1800 έτη