Η σημερινή κατάσταση των αιωνόβιων ελαιόδεντρων στο Δήμο Φαιστού
Παρά τις εκριζώσεις χιλιάδων ελαιόδεντρων, ευτυχώς στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές, όπου υπάρχουν και τα περισσότερο εντυπωσιακά σε μέγεθος και αισθητική εμφάνιση, διατη ρείται ακόμη σε άριστη κατάσταση σημαντικός αριθμός τους. Στις πεδινές περιοχές ο αριθμός των αιωνόβιων ελαιόδεντρων έχει περιοριστεί. Συναντιούνται μεμονωμένα και διάσπαρτα σε όλη τη Μεσαρά, ενώ ολόκληροι συγκροτημένοι ελαιώνες υπάρχουν στο δυτικό τμήμα του Δήμου Φαιστού όπου είναι ακόμη έντονη η παρουσία της χοντρολιάς, (Πιτσίδια, Καμηλάρι Οδηγήτρια, Τυμπάκι, Βώρροι κ.α.), στα όρια του κάμπου (βορείως της πόλεως των Μοιρών κ.α., νοτίως και δυτικά του Πετροκεφαλίου, λίγο πριν την βόρεια είσοδο των Πιτσιδίων κ.ά.) και βέβαια στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές που βρίσκο νται μεταξύ του κάμπου τους πρόποδες του Ψηλορείτη (Μαγαρικάρι, Σκούρβουλα, Γρηγοριά, Ζαρός κ.ά. ), όπως και των δυτικών Αστερουσίων (Αληθινή, Πόμπια, Πηγαϊδάκια κ.ά).
Σήμερα, όσα παραμένουν, δεν μπορούν να θεωρηθούν ιδιαίτερα φροντισμένα από τους ιδιοκτήτες τους, ούτε ιδιαίτερα παραγωγικά. Στην πλειοψηφία τους, όμως, είναι σε καλή φυτοϋγειονομική κατάσταση. Αυτό διευκολύνει τη γρήγορη και εύκολη βελτίωση της παραγωγικότητας και της διατήρησής τους. Τα τελευταία χρόνια η περιβαλλοντική, αισθητική και ιστορική αξία του αιωνόβιου ελαιώνα Θρούμπας (χοντρολιάς) άρχισε να αναγνωρίζεται και να καταβάλλονται προσπάθειες από επιστημονικά ιδρύματα, πολιτιστικούς συλλόγους και ιδιώτες για την καταγραφή, διάσωση, χρονολόγηση και ανάδειξη του. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων του Δήμου Φαιστού Μεσαράς και επαγγελματιών του χώρου, τα τελευταία χρόνια έχει ελαφρώς επιβραδυνθεί η τάση εκρίζωσης των αιωνόβιων ελαιώνων. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, ο κυριότερος από τους οποίους φαίνεται να είναι η εμπορική αξιοποίηση του ελαιόκαρπου σαν βρώσιμου. Και ενώ η τάση εκρίζωσης φαινόταν να εξασθενεί, δύο νέοι παράγοντες κίνδυνου εμφανίστηκαν λόγω και της οικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα μας. Ο πρώτος είναι η υλοτόμηση αιωνόβιων δένδρων για καυσόξυλα και ο δεύτερος η πλημμελής εκτέλεση καλλιεργητικών εργασιών, όπως το κλάδεμα, αλλά, κυρίως το όργωμα με το οποίο καταπολεμούνται τα ζιζάνια και κατά συνέπεια προστατεύεται ο ελαιώνας από τις πιθανές πυρκαγιές. Ένας άλλος σοβαρός, ίσως ο σοβαρότερος, κίνδυνος για τον αιωνόβιο ελαιώνα χοντρολιάς της Μεσαράς είναι η αναγνώριση του παραγόμενου ελαιόλαδου της Κορωνέικης στη Μεσαρά ως ΠΟΠ (προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης). Αυτή η ποιοτική αναβάθμιση του ελαιόλαδου της Κορωνέικης θα ασκήσει ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις στον αιωνόβιο ελαιώνα ο οποίος αποτελείται αποκλειστικά από δέντρα χοντρολιάς. Στην έρευνα μας αυτή επιχειρούμε να αναδείξουμε τα χαρακτηριστικά των αιωνόβιων ελαιόδεντρων σε οικισμούς του Δήμου Φαιστού Μεσαράς, όπως αναφερόμαστε παρακάτω και να τα χρονολογήσουμε χρησιμοποιώντας την μέθοδο του ΙΤΕ που έχουμε προαναφέρει. Για την ορθή εφαρμογή της μεθόδου εντοπίζαμε αντιπροσωπευτικά δέντρα σε κάθε ελαιώνα, των οποίων μετρούσαμε την περίμετρο, τη διάμετρο και το ύψος της κόμης, την περίμετρο του κορμού στο έδαφος, το ύψος του κορμού και την περίμετρο του σε απόσταση 0,8m από το έδαφος.