Προσπάθειες ευαισθητοποίησης και ανάδειξης των αιωνόβιων ελαιόδεντρων
Ενέργειες Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ)
Ελαιώνες στην περιοχή Κουρτών- Ζαρού
Από το 2000 ο ΣΕΔΗΚ προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους κατοίκους και τους φορείς του νησιού και ταυτόχρονα να εντοπίσει και αναδείξει ελαιόδεντρα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στη δράση του αυτή έγιναν μετρήσεις των διαστάσεων του κορμού και αξιολόγηση της εξωτερικής του εμφάνισης των δέντρων.
Μέτρηση ύψους δέντρου με τη χρήση πασσάλου, γνωστού ύψους και περιμέτρων κορμού στη βάση και σε ύψος 0,7 μ. με μετροταινία.
Επίσης έγιναν υπολογισμοί της ηλικίας των αιωνόβιων ελαιόδεντρων. Ως προς τη χρονολόγηση των δένδρων ακολουθήθηκε η μέθοδος της εκτίμησης της αύξησης του πάχους των ετήσιων δακτυλίων του κορμού. Παρόμοια ή και ίδια μέθοδο εκτίμησης της ηλικίας αιωνόβιων ελαιόδεντρων έχει υιοθετηθεί και σε άλλες παραμεσόγειες χώρες (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία. Βρέθηκε η ακτίνα του κορμού σε ύψος 0,80 μέτρα από τη βάση του. Η ευρεθείσα ακτίνα διαιρείται με την εκτιμώμενη ετήσια αύξηση πάχους του ετήσιου δακτυλίου. Για τις ξηροθερμικές συνθήκες της Κρήτης η ετήσια αύξηση πάχους του δακτυλίου, εκτιμήθηκε, ανάλογα με την περιοχή, από 0.3 μέχρι 1,5mm. Επομένως, Κορμός με ακτίνα R=100cm=1000mm και εκτιμώμενο πάχος δακτυλίου r=0,8mm φαίνεται να έχει ηλικία: Τ= R/r = 1000/0,8=1.250 χρόνων.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αιωνόβιων ελαιόδεντρων που αναδείχθηκαν τότε είναι οι παρακάτω:
Μνημειακό ελαιόδεντρο στην «Παλιάμα» Μορονίου
Μνημειακό ελαιόδεντρο στη Γόρτυνα
Μνημειακό ελαιόδεντρο στον Πανασσό
Μνημειακό ελαιόδεντρο στο Καμηλάρι
Ελαιόδεντρο Πολιτιστικού Συλλόγου Μαγαρικαρίου στη θέση ΚΑΡΒΟΥΝΟΛΑΚΚΑΣ. Περίμετρος κορμού σε ύψος 80 εκατοστά = 8,5 μέτρα. Ακτίνα κορμού 1,3535 μ. Σύμφωνα με την μέθοδο του ΣΕΔΗΚ, η εκτιμώμενη ηλικία του δέντρου κυμαίνεται από 1.700 έως 2.000 χρόνων.
Η εκστρατεία ευαισθητοποίησης από το πρώην ΤΕΙ Κρήτης (νυν ΕΛΜΕΠΑ)
Το 2009 δεκάδες πολιτικοί σύλλογοι του νησιού με την επιστημονική υποστήριξη του ΕΛΜΕΠΑ (πρώην ΤΕΙ Κρήτης) ξεκίνησαν εκστρατεία ευαισθητοποίησης των κατοίκων, των φορέων, των Μ.Μ.Ε. και των αρχών σχετικά με την αισθητική, πολιτιστική και περιβαλλοντική αξία των υπεραιωνόβιων δέντρων. Στη δράση αυτή έγιναν μεταφυτεύσεις κορμών υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων σε θέσεις στο Ηράκλειο Κρήτης, προκομένου να αναδειχθούν και να προστατευτούν, με την επιστημονική υποστήριξη του κ. Μιχάλη Παπαηλιάκη, Γεωπόνου του ΕΛΜΕΠΑ.
Μεταφύτευση κορμού υπεραιωνόβιου ελαιόδεντρου σε πάρκο του Ηρακλείου
Προστασία του κορμού υπεραιωνόβιου ελαιόδεντρου μεταφυτευμένου στο Αγρόκτημα του ΕΛΜΕΠΑ
Η μη παραγωγική αξιοποίηση των αρχαίων ελαιόδεντρων συνεπάγεται την απαξίωση τους και την εγκατάλειψη στην τύχη τους, όπως διαπιστώ-
θηκε σε εκείνη την εκστρατεία.
Στο πλαίσιο των δράσεων του πρώην ΤΕΙ Κρήτης (νυν ΕΛΜΕΠΑ) με τους πολιτιστικούς συλλόγους εκείνης της εκστρατείας έγιναν και παρουσιάσεις
της κατάλληλης καλλιεργητικής φροντίδας των αιωνόβιων ελαιόδεντρων, οι οποίες όμως δυστυχώς δεν βρήκαν την ανάλογη ανταπόκριση από τους
ιδιοκτήτες ελαιώνων αιωνόβιων ελαιόδεντρων, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων.
Αγεώργητος αιωνόβιος ελαιώνας.
Τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα, όπως οι υπερήλικες άνθρωποι, απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, φροντίδα και προστασία για να συνεχίσουν να παράγουν, να κοσμούν την Κρητική ύπαιθρο με τη λεβεντιά και τη μεγαλοπρέπειά τους και να υπενθυμίζουν τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των σύγχρονων και των παλαιότερων κατοίκων του νησιού.
Αιωνόβια ελαιόδεντρα μετά από πυρκαγιά.
Αιωνόβια ελαιόδεντρα στα οποία έχει γίνει κλάδεμα ανανέωσης.